خال، نوعی ضایعه پوستی مسطح یا برجسته است که به خاطر بر هم خوردن ترکیب طبیعی بافت‌های پوست و عملکرد غیرطبیعی سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست ایجاد می‌شود. خال‌ها بسیار متداول هستند و در بدن هر فرد بزرگسال، حداقل یک یا دو خال وجود دارد. بزرگسالانی که پوست روشن دارند، اغلب تعداد خال بیشتری دارند؛ آن‌ها ممکن است ۱۰ تا ۴۰ خال پوستی داشته باشند.
بیشتر خال‌ها در دوران کودکی و نوجوانی روی پوست ظاهر می‌شوند. خال‌هایی که در این دوران به وجود آمده باشند، با افزایش سن و رشد، تغییر اندازه و رنگ خواهند داشت. این تغییرات، طبیعی هستند و به‌ندرت میتوان آن‌ها را نشانه ملانوما (خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست) در نظر گرفت.
در بزرگسالان، ظهور خال‌های جدید و یا تغییر اندازه و شکل خال‌های موجود، می‌تواند نشانه ملانوم باشد. در صورت تشخیص زودهنگام ملانوم، احتمال موفقیت درمان بسیار بالاست.
سه نکته زیر می‌توانند به شما در تشخیص زودهنگام ملانوما و درمان آن کمک کند:
- ظهور خال جدید و یا هرگونه تغییر در خال‌های موجود، در اغلب موارد می‌تواند اولین علامت ملانوما باشد
- با بررسی پوست خود می‌توانید خیلی زود، ملانوما را تشخیص بدهید و احتمال موفقیت درمان را افزایش دهید
- در صورت مشاهده هرگونه خال یا علامتی روی پوست که در حال رشد بود و یا خارش و خون‌ریزی داشت، در اسرع وقت به متخصص پوست مراجعه کنید.
تغییر شکل و اندازه خال
علائم و نشانه‌ها
تفاوت بین خال و ملانوم
طبیعتاً همه می‌خواهند بدانند که چگونه میتوان خال طبیعی را از ملانوما تشخیص داد. یک قانون کلی برای تمایز خال و ملانوما وجود دارد.
خال
ویژگی‌های خال پوستی عبارتند از:
- تک‌رنگ است؛ اغلب قهوه‌ای اما می‌تواند مشکی، قرمز، صورتی، آبی، به رنگ پوست یا بی‌رنگ باشد.
- شکل گرد و دایره‌ای دارد.
- مسطح و یا اندکی برجسته است.
- شکل و اندازه آن ثابت است.
اگرچه خال‌ها ظاهری متمایز نسبت به ملانوما دارند اما ممکن است همه آن‌ها شبیه به هم نباشند. حتی در یک شخص، خال‌ها می‌توانند از نظر اندازه، شکل و رنگ متفاوت باشند. ممکن است روی خال‌ها مو نیز وجود داشته باشد. برخی از خال‌ها با گذشت زمان به آرامی تغییر کرده و گاهی حتی ناپدید می‌شوند.
توجه داشته باشید که خال‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از پوست ظاهر شوند. آن‌ها ممکن است روی پوست سر، بین انگشتان دست و پا، کف دست‌ها و حتی زیر ناخن‌ها ظاهر شوند.
ملانوما
ملانوما یا همان خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست، با توجه به داشتن یک یا چندتا از ویژگی‌های زیر، با خال متفاوت است.
- A: ASSYMETRY = خال خوش‌خیم دارای تقارن است؛ یعنی هر دو طرف خال، یک شکل و اندازه دارند. خال ناشی از ملانوما تقارن ندارد و اگر خطی فرضی از وسط خال رسم کنید، دو طرف یکسان نخواهند بود.
- B: Border = خال خوش‌خیم، لبه‌هایی متعادل دارد اما لبه‌های خال ناشی از ملانوما، متناسب و متعادل نیستند و ممکن است حالت شکاف‌دار داشته باشند.
- C: Color = تمام قسمت‌های خال خوش‌خیم، رنگ یکسانی داشته و معمولاً به رنگ قهوه‌ای است. وجود رنگ‌های مختلف در یک خال می‌تواند نشانه ملانوما باشد. این رنگ‌ها می‌توانند ترکیب متفاوتی از رنگ قهوه‌ای و یا سیاه را دارا باشند. هم‌چنین ممکن است به رنگ قرمز، سفید و آبی باشند.
- D: Diameter = قطر و اندازه خال‌های خوش‌خیم معمولاً کوچک‌تر از خال‌های بدخیم است. خال‌های ملانومایی معمولاً بزرگ‌تر از پاک‌کن انتهای مداد است (حدود ۶ میلی‌متر)؛ توجه داشته باشید که وقتی برای اولین بار شناسایی می‌شوند، ممکن است اندازه کوچکی داشته باشند.
- E: Evolving = خال‌های معمولی و خوش‌خیم در طول زمان شکل خود را حفظ می‌کنند. زمانی وضعیت خطرناک می‌شود که خال شروع به تغییر کند.
ملانوم، کشنده‌ترین نوع سرطان پوست است. با این حال، اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال موفقیت درمان بسیار بالاست. روشی که در بالا مشاهده کردید، به روش ABCDE در تشخیص ملانوما معروف است.
خال در چه کسانی ظاهر می‌شود؟
تقریباً میتوان گفت که هر فرد بزرگسال، حداقل یک خال پوستی دارد. بیشتر بزرگسالان نوعی خال به نام خال معمولی دارند که هیچ‌گونه ضرری ندارد.
خال‌های پوستی، انواع دیگری نیز دارند. در ادامه، انواع خال‌هایی را مشاهده می‌کنید که می‌توانند خطر ابتلا به ملانوما را افزایش دهند. در صورت مشاهده هر یک از این خال‌ها روی پوست، در اسرع وقت به متخصص پوست مراجعه کنید.
انواع خال‌هایی که خطر بروز ملانوما را افزایش می‌دهند
خال‌های غیرمعمولی
ملانوما می‌تواند در یک خال غیرمعمولی ایجاد شود. در صورت مشاهده چنین خالی (مانند بیمار موجود در تصویر زیر)، خال خود را به صورت مرتب بررسی کرده و در صورت بروز تغییر، به متخصص پوست مراجعه کنید.
رشد توده‌های ملانوما می‌تواند در یک خال غیرمعمولی ایجاد شود.
خال‌های غیرمعمولی می‌توانند شبیه خال‌های ملانومایی باشند. اگرچه این خال‌ها، خال‌های ملانومایی نیستند اما اگر ویژگی‌های زیر را داشته باشید، احتمال ابتلا به ملانوما را افزایش می‌دهند:
- ۴ یا بیشتر از ۴ خال غیرمعمولی
- سابقه ابتلا به ملانوما
- یکی از بستگان درجه‌یک شما، سابقه ابتلا به ملانوما داشته است.
خال غیرمعمولی، خال دیس‌پلاستیک نیز نامیده می‌شود. برخی از ویژگی‌های این خال عبارتند از:
- بزرگ‌تر از پاک‌کن موجود در انتهای مدادها (6 میلی‌متر)
- دارای حاشیه‌های نامنظم
- دارای رنگ های متنوع (رنگارنگ)؛ قهوه‌ای، قرمز و صورتی
- در هنگام لمس، بافتی متفاوت نسبت به خال‌های معمولی دارند.
خال‌های غیرمعمولی می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شوند. این خال‌ها اغلب روی قسمت بالاتنه ظاهر می‌شوند. هم‌چنین ممکن است خال‌های غیرمعمولی را روی پوست سر یا گردن مشاهده کنید. این خال‌ها به ندرت روی صورت ظاهر می‌شوند.
برخی از افرادی که تعداد زیادی خال غیرمعمولی دارند، دارای بیماری‌ای به نام سندروم ملانوم خال بدخیم آتیپیک خانوادگی (FAMMM) هستند. افراد مبتلا به FAMMM، ویژگی‌های زیر را دارند:
- تعداد زیادی خال؛ بیش از ۵۰ تا
- چندین خال غیرمعمولی
- خویشاوند هم‌خون که به ملانوما مبتلا بوده است و یا در حال حاضر، به ملانوما مبتلاست.
خال‌های مادرزادی
به خال‌های مادرزادی، نشان تولد نیز گفته می‌شود. تقریباً از هر ۱۰۰ نفر، ۱ نفر با خال متولد می‌شود. اندازه، شکل و رنگ این خال‌ها بسیار متنوع است. داشتن یک خال مادرزادی بسیار بزرگ، خطر ابتلا به ملانوما را در فرد افزایش می‌دهد.
خال مادرزادی
این خال مادرزادی در هنگام تولد دختر، کوچک بود. هنگامی که این خال شروع به رشد کرد، متخصص پوست آن را برداشت.
خال اسپیتز
این خال شبیه به خال‌های ملانومایی است؛ ممکن است به حدی شبیه به خال‌های ملانومایی باشد که متخصص پوست با نگاه‌کردن به آن نتواند تمایزی بین خال اسپیتز و ملانوما قائل شود و به عنوان راهبردی پیشگیرانه، برداشت خال را به فرد توصیه کند. بیشتر خال‌های اسپیتز، به رنگ صورتی، برجسته و گنبدی‌شکل هستند. هم‌چنین این خال می‌تواند رنگ‌های مختلفی مانند قرمز، سیاه و قهوه‌ای نیز در خود داشته باشد. ممکن است خال اسپیتز خون‌ریزی کند و یا دارای دهانه‌ای باشد که ترشحاتی از آن خارج شود.
بیشتر خال‌های اسپیتز در ۲۰ سال اول زندگی، روی پوست ظاهر می‌شوند. در افراد بزرگسالان نیز گاهی این نوع خال ظاهر می‌شود.
خال اسپیتز
این نوع خال، به رنگ صورتی، برجسته و گنبدی‌شکل است.
خال‌های اکتسابی
هنگامی که خال پس از تولد شخص روی پوست وی ظاهر می‌شود، به آن خال اکتسابی می‌گویند. بیشتر افرادی که دارای پوست روشن هستند، حدود ۱۰ تا ۴۰ تا از این خال‌ها را روی پوست خود دارند. به این خال‌ها، خال معمولی نیز گفته می‌شود.
در صورتی که شخص، تعداد ۵۰ یا بیشتر از این خال‌ها را داشته باشد، به میزان بیشتری در معرض ابتلا به ملانوما قرار دارد.